ရွှေရဲ့ဈေးနှုန်း ဘာကြောင့် ပြောင်းလဲတတ်သလဲ?

ရွှေက ဘဏ္ဍာရေးကမ္ဘာမှာ ထူးခြားတယ်။ ဒါကြောင့်ပဲ အဲဒါကပင် ပစ္စည်းတစ်ခု (commodity) ဖြစ်သလို၊ မသေချာတဲ့အချိန်တွင်လည်း အန္တရာယ်ကင်းသောပစ္စည်း (safe-haven asset) တစ်ခုအနေနဲ့လည်း ထင်ရှားတယ်။

ဒီအရာက မိမိတို့ရဲ့ အလှလေးနဲ့ ဉာဏ်လေး နှစ်ခုလုံးပါဝင်တဲ့ သူငယ်ချင်းလိုပဲ – တခြားအားလုံးကို မလုံလောက်စေနိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုး။

⸻

၂၀၀၈ ပြည့်နှစ်မှစ၍ ရွှေဈေးကွက်၏ ဇာတ်ကြောင်း

ရွှေဈေးနှုန်းဟာ ၂၀၀၈ ခုနှစ်ကတည်းက မြင့်တက်ကျဆင်း ပြင်းပြပြီး အသစ်သော ဈေးနှုန်းအမြင့်များကို မကြာခဏရောက်ရှိလာခဲ့တယ်။

ဈေးကွက်အပေါ်သက်ရောက်တဲ့အကြောင်းအရင်းတွေကတော့…

• ဗဟိုဘဏ် မူဝါဒများ

• ငွေဖောင်းပြဿနာ

• အစိုးရ၏အကြွေးကျပ်ကျပ်

• ငွေကြေးဖလှယ်နှုန်းပြောင်းလဲမှု

• ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအငြင်းပွားမှုများ

အခြားသတ္တုတွေနဲ့မတူတာက ရွှေဈေးကို Supply & Demand (ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ တောင်းဆိုမှု) တင်မဟုတ်ဘဲ စီးပွားရေးကျယ်ပြန့်တဲ့အချက်အလက်တွေက များစွာသက်ရောက်တယ်။ သံက သံလို့နေရင်ပဲ ရွှေက ဇာတ်လမ်းနဲ့ ဂျာနယ်တောင်ရတတ်တယ်။

⸻

ရွှေဈေးနဲ့ ဆက်နွယ်တဲ့အကြောင်းအရာများ

📍 Short-Term Drivers (အနည်းငယ်အချိန်အတွင်း သက်ရောက်မှုရှိ)

1. အတိုးနှုန်းနှင့် ဗဟိုဘဏ် မူဝါဒများ

• အနုတ်လက္ခဏာ (💡): ရွှေက အတိုးမပေးဘူး။ အတိုးနှုန်းများလာရင် ရွှေထက် အတိုးရနိုင်တဲ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို ဦးစားပေးတတ်တယ်။

• ဥပမာ: ၂၀၁၃ ခုနှစ်မှာ Fed က အတိုးအလျော့ပြီး QE ရပ်မယ်လို့ ဆိုချင်တာနဲ့ ရွှေဈေး ၃၀% ကျသွားတယ်။

2. ငွေဖောင်းမှု စိတ်မျှော်လင့်မှုများ

• 💡အနုတ်လက္ခဏာ: လက်ရှိငွေဖောင်းမှုထက် အနာဂတ်ငွေဖောင်းမှုကို ကြိုတင်မျှော်လင့်တာက ရွှေဈေးကို ဆွဲတင်တတ်တယ်။

• ဥပမာ: ၂၀၁၀-၁၁ မှာ Actual inflation များမယ်ထင်တဲ့အမြင်ကြောင့် ရွှေဈေး ၅၀% မြင့်တက်ခဲ့တယ်။

3. အန္တရာယ်ကင်းခြင်းလိုအပ်ချက် (Safe Haven Demand)

• 💡အနုတ်လက္ခဏာ: ကမ္ဘာတလွှား မသေချာမှုတွေရှိလာတိုင်း ရွှေကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသည့်သူတွေ ရွေးချယ်တတ်တယ်။

• ဥပမာ: ၂၀၂၂ ရှန်ရုရှားက ယူကရိန်းကို ဝင်ရောက်တဲ့အချိန်မှာ ရွှေဈေး $2,050 ထိရောက်ခဲ့တယ်။

4. အမေရိကန်ဒေါ်လာအား (USD Strength)

• 💡အနုတ်လက္ခဏာ: ဒေါ်လာအခိုင်ကောင်းရင် ရွှေဈေးကျတတ်တယ်၊ ဒေါ်လာအားအနည်းငယ်ကျရင် ရွှေတက်တတ်တယ်။

• ဥပမာ: ၂၀၁၄-၁၅ မှာ ဒေါ်လာတက်နေတာကြောင့် ရွှေဈေး များနှုန်းအနိမ့်ဆုံးဖြစ်ခဲ့တယ်။

5. အစိုးရမူဝါဒအပေါ် မသေချာမှု

• 💡အနုတ်လက္ခဏာ: အစိုးရတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးပေါင်းစပ်မှုတွေက ရွှေဈေးကို လွှတ်တင်တတ်တယ်။

• ဥပမာ: ၂၀၁၁ ခုနှစ်အမေရိကန် အကြွေးအပေါ်အငြင်းအချင်းကာလမှာ ရွှေဈေး $1,900 ကျော်ခဲ့တယ်။

⸻

📍 Long-Term Drivers (နှစ်များစွာအတွင်း သက်ရောက်မှုရှိ)

1. ရာသက်ပန်အတိုးနှုန်းပတ်ဝန်းကျင်

• 💡အနုတ်လက္ခဏာ: အတိုးနှုန်းနိမ့်နေရင် ရွှေဈေးအနာဂတ်တိုးတက်မှုအတွက် အထောက်အကူဖြစ်တယ်။

• ဥပမာ: ၂၀၀၉–၂၀၂၁ အတွင်း Real interest rate များနိမ့်နေတာကြောင့် ရွှေဈေး ပြင်းထန်တက်ခဲ့တယ်။

2. ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ထိန်းသိမ်းမှု

• 💡အနုတ်လက္ခဏာ: ပုံနှိပ်နိုင်တဲ့ငွေစနစ်က ချိုသွေမှုရှိတယ်။ ရွှေကတော့ ထုတ်လုပ်နိုင်သံသယရှိတဲ့ hard asset ဖြစ်တယ်။

• ဥပမာ: ၂၀၀၈ ခုနှစ်အပြီး နိုင်ငံတကာ ဗဟိုဘဏ်တွေက ငွေဖြန့်ပြီး ဘဏ္ဍာရေးဖိအားကြီးလာတာကြောင့် ရွှေဈေး မြင့်တက်ခဲ့တယ်။

3. ဗဟိုဘဏ်များ၏ ရွှေဝယ်ယူမှု

• 💡အနုတ်လက္ခဏာ: ၂၀၀၈ ကတည်းက ဗဟိုဘဏ်တွေက ရွှေကို ရောင်းမဲ့ဘဲ ဝယ်ယူလာကြတယ်။

• ဥပမာ: ၂၀၂၂, ၂၀၂၃ နှစ်တွင် ဗဟိုဘဏ်တွေအနေဖြင့် တစ်နှစ်လျှင် ၁,၀၀၀ တန်နီးပါး ဝယ်ယူခဲ့ကြတယ်။

4. ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ငွေကြေးစနစ်တည်ငြိမ်မှု

• 💡အနုတ်လက္ခဏာ: ငွေကြေးစနစ်အပေါ် ယုံကြည်မှုကျဆင်းလာရင် ရွှေဈေးတက်တတ်တယ်။

• ဥပမာ: ၂၀၀၈ နောက်ပိုင်းတွင် U.S. dollar တန်ဖိုးလျော့ကျလာခြင်း၊ ထပ်မံငွေဖြန့်တာတွေကြောင့် ရွှေဈေးနောက်တော်တက်လာတယ်။

⸻

Cheat Sheet – ရွှေဈေးကို သက်ရောက်သည့် အကြောင်းအရာတိုများ

အကြောင်းအရာ အနုတ်လက္ခဏာ သက်ရောက်သည့်နည်းလမ်း

အတိုးနှုန်း အတိုးမြင့် => ရွှေငယ် ရွှေက အတိုးမပေးတဲ့ asset ဖြစ်လို့

ငွေဖောင်းမှုမျှော်လင့်ချက် ငွေဖောင်းမျှော်လင့် => ရွှေတက် Inflation အလားအလာတက်လာတာနဲ့ ရွှေဝယ်ယူမှုတိုးလာတယ်

Crisis များ မသေချာမှု => ရွှေတက် Investors တွေ Safe haven ထဲကို ဝင်ကြတယ်

ဒေါ်လာအား ဒေါ်လာတက် => ရွှေကျ ဒေါ်လာမြင့်ရင် ရွှေဝယ်သူနည်းတယ်

အစိုးရမူဝါဒ မသေချာ => ရွှေတက် ငွေကြေးစနစ်ပျက်နိုင်တာစိုးရိမ်မှု

⸻

အဆုံးသတ်အကြောင်းအရာ

ရွှေဈေးက နေ့စဉ်အနုမြူသတင်းများအပေါ် တုံ့ပြန်ပေမဲ့ နောက်ထပ်အချိန်ကြာလာတာနဲ့ အခိုင်အမာ Store of Value ဖြစ်လာတယ်။

၂၀၂၀ နောက်ပိုင်းကလည်း “Perfect Storm” ဖြစ်ခဲ့တယ် – အတိုးနိမ့်၊ ငွေဖောင်းမြင့်၊ ကမ္ဘာအငြင်းအခိုက်။ ဒါတွေကြောင့် ရွှေဈေး သမိုင်းတင်ပြန်တက်လာခဲ့တယ်။

နောက်လူကြီးမင်းသိထားသင့်တာက… ရွှေဈေးကို တစ်ခုတည်းသောအကြောင်းအရာက မသက်ရောက်နိုင်ပါဘူး။

ရွှေဈေးကို သက်ရောက်စေတဲ့အရာတွေမှာ…

• ငွေကြေးမူဝါဒ (အတိုးနှုန်း, QE)

• ဘဏ္ဍာရေးမူဝါဒ (အစိုးရအသုံးစရိတ်, အကြွေး)

• ငွေဖောင်းမှု

• Geopolitical risk

• ဒေါ်လာတန်ဖိုး

• Jewelry demand (အိန္ဒိယ၊ တရုတ်)

• Mining production & recycling

• Gold ETFs inflow/outflow

• Central bank gold reserves

…ဆိုတဲ့အရာအားလုံး ပေါင်းပြီးတစ်ဦးတည်းဖြစ်နေတဲ့ ရွှေဈေးကို ဖန်တီးတယ်။

တစ်ကမ္ဘာလုံး Empire တွေဖျက်သိမ်းသွားတဲ့အချိန်မှာတောင်… ရွှေကတော့ ခိုင်မြဲနေဆဲ။

⸻

လိုချင်တဲ့အပိုင်းတွေကို ကွဲပြားစွာလည်း ဖော်ပြပေးနိုင်ပါတယ်။ အနောက်တိုင်း style နဲ့ မြန်မာစာပြောင်းရေးမလွယ်လို့၊ ဆက်လက်လိုချင်ရင်လည်း ပြောပါ။/